Günlük yaşantımızda aslında çok da farkında olmadan birçok insanla diyalog kurmak, iletişim içinde olmak zorunda kalıyoruz. Bu insanlarla bazen sağlıklı bir iletişim kurabiliyorken bazen sağlıksız, yanlış bir iletişim kuruyoruz. Mobbing dediğimiz kavram da işte bu sağlıksız iletişimin bir türü.
Mobbing, Latince kökenli bir sözcük olup dilimize İngilizceden gelmiştir. Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük’te “Bezdiri” olarak tanımlanmış, “İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp çalışmalarını sistemli bir şekilde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme” şeklinde açıklanmıştır. Yani mobbing bir şiddet türüdür. Psikolojik baskı, psikolojik şiddet, duygusal taciz olarak da anlaşılabilir ve bazen sözlü, bazen de jest ve mimikler ile ortaya çıkabilir.
Mobbing her ne kadar hayatın her alanında rastlayabileceğimiz bir şiddet türü olsa da en çok karşılaştığımız yer maalesef ki iş yerleri oluyor. Hatta diyebiliriz ki iş yerlerinde karşılaşılan en büyük ve ciddi sorunlardan biri mobbingtir. Çalıştığımız yerlerde mobbing, üst mevkilerdeki insanlar tarafından yapılabileceği gibi astlarımız veya meslektaşlarımız tarafından da yapılabilir. Aslında bakarsanız insanın kendisine mobbing yapıldığını anlaması çok da kolay olmayabilir. Çünkü mobbing açık bir şekilde yapılabileceği gibi kapalı, gizliden de yapılabilir ve tek seferlik, aniden yapılan bir eylem olmaz. Bunun aksine, uzun zamana yayılır ve yavaş yavaş normalleştirilir. Böylece aslında mobbingin ta kendisi olan hareketleri, sözleri, jest ve mimikleri hayatımızın bir parçası sayarız ve üzerimizdeki baskıyı ve terörü fark etmeyiz.
Karşı taraftan gelen herhangi bir eylemin mobbing olup olmadığını saptamak için için şu unsurların varlığını aramalıyız: Öncelikle kişi, bu eylemi bilerek, kasıtlı şekilde yapmalı. Yani istemeyerek, farkında olmadan yapılan hareketlere mobbing damgası yapıştırmak çok doğru olmayabilir. Mobbing olarak gördüğümüz eylemin sistemli ve sürekli şekilde yapılıyor olması gerekir. Tek seferlik, aniden yapılan bir eylemi mobbing değil belki bir “kusur” olarak nitelendirebiliriz. Bu eylem, belirli sınırlar içerisinde gerçekleşmelidir ve belirli bir amacı olmalıdır. Örneğin karşı taraf, kişiyi işten yıldırmayı, psikolojik olarak yormayı, kişinin yerini almayı hedeflemelidir. Ayrıca eylem, kişinin karakterinde, mesleki yaşantısında, ruhsal durumunda bir zarar ortaya koymalıdır.
2 tür mobbing vardır: Yatay mobbing yani meslektaşlar arasında, dikey mobbing yani ast-üst arasında. Astın üste uyguladığı yukarı mobbing, üstün alta uyguladığı ise patron mobbingidir.
Çalıştığımız yerde, çevremizdeki insanların bize karşı olan eylemlerini gözlemleyerek bu eylemlerin mobbing olup olmadığını anlamaya çalışmalıyız. Çünkü mobbing, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve bazı kanunlara göre suçtur ve çeşitli cezaları vardır.
Songül Güreli
