Yabancı Mahkemenin Verdiği Boşanma Kararı
Yabancı bir ülkede daha önceden boşanmış kişiler, Türk nüfus kütüklerinde hâlâ evli gözüktüklerini genellikle bilmiyor ve tekrar evlenmek istediklerinde bu durum karşılarına çıkıyor. Kural olarak yabancı ülke mahkemelerinde verilen kararlar diğer ülkelerde kendiliğinden sonuç doğurmaz. Dolayısı ile yabancı bir ülkede hakkınızda kesinleşmiş bir boşanma kararı verilmiş olsa bile bunun Türkiye’de kendiliğinden geçerli olması mümkün değildir. Yabancı mahkeme kararlarının geçerliliği için tanıma ve tenfiz dediğimiz kuruma ihtiyaç vardır. Peki nedir bu tanıma ve tenfiz ?
Tanıma ve Tenfiz Davası Nedir ?
En basit şekliyle yabancı mahkeme kararının incelenerek uygun bulunması hâlinde Türkiye’de geçerlilik kazanmasını sağlayan işlemdir. Bunun yapılabilmesi için tanıma ve tenfiz davası açılır, mahkeme somut olayı inceleyerek kararın Türk hukuk sistemine, kamu düzenine uygunluğunu denetler ve uygun bulunması hâlinde bu karar geçerli olur. İki kavramın farkları bakımından ise tanıma davası bir onay niteliğindedir, yabancı mahkemenin kararının onaylanarak geçerli hale gelmesi işlevini görür. Tenfizde ise bir icrai karar söz konusu olur yani uygulanması gereken bir sonuç doğurur, konumuz bakımından da boşanma icrai nitelikte yenilik doğuran bir karar olacağı için tenfiz davasını gerektirir. Somut olayın özellikleri incelenerek hangisinin gerekli olduğuna karar verilmedir. Her ikisi de doğurduğu sonuç bakımından, kararların geçerlilik kazanması işlevini görür. Tanıma ve tenfiz geçerlilik kazandırmak için bir yol olduğu gibi boşanma davaları özelinde dava açılmadan da geçerlilik sağlayabilecek bir başka yol Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen yeni maddeyle getirilmiştir.
Nüfus Hizmetleri Kanunu’na Eklenen 27/A Maddesi
Bu madde ile birlikte boşanma, evliliğin butlanı , iptali veya geçerliliğine ilişkin kararlar ile sınırlı olmak üzere, dava açılmadan, konsolosluk veya nüfus müdürlüklerine başvuru yapılarak karar nüfus kütüğüne tescil ettirilebilir. Elbette bu başvurunun da şartları ve bir takım prosedürler bulunur, en önemlilerinden biri boşanan eşlerin her ikisinin de başvuru yapması gerekliliğidir, eğer biri başvurmuyorsa diğer eşin yapması gereken yine tenfiz davası yoluna gitmek olacaktır, başvurmayan eşin yabancı uyruklu olması veya vefat etmesi bu kuralın istisnalarıdır. Bu durumda diğer eş tek başına başvuru yapabilir.
Sonuç
Yabancı mahkemelerin verdiği kararların ülkemizde geçerlilik kazanması için bu kararların tanıma ve tenfiz davası yoluyla tanınarak geçerli hâle getirilmesi gerekir, ancak boşanma davaları ve evlilik ile ilgili bazı davalar bakımından bir istisna bulunur. Nüfus Hizmetleri Kanunu 27/a uyarınca, dava açmaya gerek olmadan gerekli şartlar sağlanıp eksiksiz bir şekilde istenen belgelerle nüfus müdürlüğü veya konsolosluklara başvuru yapılması hâlinde, nüfus kütüğüne tescil edilerek de karar geçerlilik kazanabilir. Başvuru sonucu davaya oranla çok daha kısa sürede sonuçlanır, kamu düzenine ve Türk hukukuna açıkça bir aykırılık olmadığı sürece ilgili görevliler kararı doğrudan kütüğe tescil ederler. Bir başka dikkat edilmesi gereken husus ise söz konusu karar ile ilgili Türkiye’de devam eden bir dava bulunmamalıdır, eğer devam eden dava bulunuyorsa başvuru reddedilir. Başvurunun herhangi bir nedenden reddedilmesi söz konusu olursa yine tenfiz davası açma yoluna gidilmesi gerekir. Bu işlemlerin tümünün kişiler tarafından bizzat yapılması mümkün olduğu gibi vekil aracılığı ile yapılması da mümkündür.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
KAYNAK:
Sude Akbalık
