Deprem, ülkemizde en yüksek yaşanma riski bulunan doğal afetler arasında yer almaktadır. Günümüzde , yaşanan deprem sonrasında karşılaşılan sorunlara göre hukuki önlemler alınmaya çalışılmış ve depremde zarar görenler yönünden hukuki çareler oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Türkiye Barolar Birliği tarafından yaşanan 6 Şubat depremi sonrasında depremzedeler için hukuk rehberi de oluşturulmuştur.
Depremin hukuki boyutlarını deprem sonrası oluşan durumlara göre incelemek gerekirse;
– Deprem Sonucu Ölüm Ve Yaralanma Gerçekleşmesi Durumunda Nereye Müracaat Edilir?
6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ın üzerinde bulunduğu fay hattından büyük bir depremin meydana gelmesinin çeşitli uzmanlarca öncesinde tespit edildiği göz önüne alındığında dayanıksız binaları inşa eden ve bunların denetimini sağlamayanlar tarafından “olacaksa olsun” şeklinde depremle yıkılmasının zaten kabullenerek yapıldığı, bu sebeple olası kastın varlığından söz edileceği kabul edilmektedir.
Kasten yaralama ya da öldürme suçunun işlenmesi sonucu , yaralanan tarafın veya ölen tarafın yakınları asil olarak veya vekil tayin ettiği kişi aracılığı ile suçun işlendiği tarihten başlayarak 6 ay içerisinde ilgili Başsavcılığa gönderilmek üzere şikayet dilekçesinin verilmesi gerekmektedir. 6 aylık süre hak düşürücü bir süre olduğundan re’sen gözetilmektedir . Bu dilekçenin suçun işlendiği yer ya da deprem sonrası kişinin geçici olarak bulunduğu il/ilçe Başsavcılığına verilmesi gerekmektedir.
– Deprem Sonucunda Hangi Suçlar Gündeme Gelir?
Deprem sonrasında mala zarar verme suçu, kamu güvenliğini kasten tehlikeye sokma suçu, imar kirliliğine sebep olma gibi suçlar gündeme gelebilir. Mala zarar verme suçu şikayete tabi bir suç iken diğer suçlar şikayet aranmaksızın savcılık tarafından soruşturulmaktadır.
– Deprem İçin Gerekli Önlemleri Almayan Görevliler Yönünden Cezai Sorumluluk:
Arama ve kurtarma çalışmalarının geç, eksik ya da hatalı başlamasına sebep olan görevlilerin bu davranışları sonucu kayıpların artması durumunda ; görevi kötüye kullanma suçu, bu kişiler bakımından gündeme gelebileceği gibi aynı zamanda devletin depreme karşı koruma yükümlülüğüne aykırı davranan kamu görevlileri bakımından da cezai sorumluluk gündeme gelecektir.
– Deprem Sonrası Maddi ve Manevi Tazminat Davaları Bakımından Sorumluluk:
Depremde meydana gelen zarar, binanın gereği gibi yapılmamış ya da gerekli bakımlarının yapılmamasından kaynaklanmalıdır. Binada oturan ya da işyeri sahibi kişiler tarafından yapının taşıyıcı kısımlarına zarar verilmiş ise bu durumda birlikte sorumluluk hali söz konusu olur.
Depremzedelerin idare tarafından zamanında gerçekleştirilmeyen arama kurtarma faaliyeti sonucu ölüm veya yaralanma sebebi ile zarar görmesi halinde de idari yargıda dava açma hakları mevcuttur.
Anlaşıldığı üzere Türkiye’de deprem sırasında bina çökmelerinden sorumlu olanların hesap vermesini sağlamak ve mağdurların zararlarını tazmin etmek gibi çeşitli yasal ve düzenleyici önlemler mevcuttur. Bu önlemler şunları içermektedir :
– Kat Mülkiyeti Yönetmeliği ve Apartman Yönetmeliği: Türkiyede, binaların depreme dayanıklı olarak inşa edilmesini sağlamayı amaçlayan katı inşaat yönetmelikleri bulunmaktadır. Bu kanun ve yönetmeliklere uymayan binaların yapımından sorumlu olanlar, deprem sonucu meydana gelen her türlü zarar ve ziyandan hukuken sorumlu tutulabilir.
– Bina sahipleri ve müteahhitlere karşı yasal işlem: Bir binanın deprem sırasında yıkılması ve çökmenin ihmal veya bina yönetmeliklerine uyulmamasından kaynaklandığı tespit edilirse, bina sahibi ve/veya müteahhit aleyhine yasal işlem yapılabilir.
– Depremzedelere tazminat: Türkiye’deki depremzedeler, deprem nedeniyle uğradıkları zarar ve kayıplar için tazminat alma hakkına sahiptir. Devlet, diğer şeylerin yanı sıra mülk hasarını, tıbbi masrafları ve gelir kaybını karşılamak için mali yardım sağlar.
– Devlet gözetimi ve denetimi: Türk hükümeti, bina kanunları ve düzenlemelerine uygunluğu sağlamak için binaların inşaatını izler ve düzenler. Bir deprem olması durumunda, hükümet yetkilileri binaların çökme nedenlerini belirlemek ve uygun önlemleri almak için incelemeler ve incelemeler yapar.
Bu önlemlerin etkinliğinin geçmişte sorgulandığını ve depremzedelerin yeterli hukuki sonuç alamadığı günümüzde tartışma konusudur. Daha iyi önlemler alınması ve depremzedelerin hukuki yolu daha bilinçli kullanabilmesi için yasal danışma almak isabetli olacaktır.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
Ayça TOPAL
Kaynakça:
https://d.barobirlik.org.tr/2023/DepremzedelerIcinHukukRehberi/
