Ticaret hayatında ticari işletme devrine sıklıkla rastlanmaktadır. Ticari işletme devrinden bahsedebilmek için ilk önce ticari işletmenin bir tanımı yapılmalıdır. Kanunun lafzına göre ticari işletme “Esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir.” Tanımdan da anlaşılacağı üzere, esnaf işletmesinin, bir ticari işletme devrine konu olması mümkün değildir. Yine tanımdan anlaşılacağı üzere, bağımsız olmadığı için şubenin, merkezden ayrı olarak devre konu olması mümkün değildir. Ticari işletme devrinin zorunlu unsurları ve kapsamı kanunda düzenlenmiştir.
Ticari İşletme Devri Koşulları
Türk hukukunda istisnalar hariç olmak üzere, bir devir söz konusu olduğunda, devir konusu malların tasarruf işleminin tek tek yapılması zorunludur. Ancak kanunda tanınan kolaylıkla birlikte, ticari işletmenin malvarlığı unsurlarının devri için zorunlu tasarruf işlemlerinin ayrı ayrı yapılmasına gerek olmaksızın, malvarlığı unsurları, bir bütün hâlinde devredilebilir ve diğer hukuki işlemlere konu edilebilir.
Ticari işletmenin devri sözleşmesinin yazılı olarak yapılması ve ticaret siciline tescil ve ilanının yapılması bir diğer koşuldur. Devir sözleşmesi yapılırken bu iki şarta da uyulması zorunludur. Bu şartlardan herhangi birine ya da her ikisine de uymadan devir sözleşmesi yapan tacirlerin yaptıkları devir işlemi geçersizdir.
Ayrıca, bazı ticari işletme devirlerinin gerçekleşmesi, Rekabet Kurulu’nun iznine bağlıdır. Söz konusu hükme göre, “Hangi tür birleşme ve devralmaların hukukî geçerlilik kazanabilmesi için Kurula bildirilerek izin alınması gerektiğini Kurul, çıkaracağı tebliğlerle ilan eder.”
Ticari İşletme Devrinin Kapsamı
Kanunda yer alan düzenlemeye göre aksi öngörülmedikçe devrin, “duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını ve sürekli olarak işletmeye özgülenen malvarlığı unsurlarını içerdiği kabul olunur.” Kapsam bu olmakla birlikte taraflar aralarında anlaşarak, sözleşme özgürlüğü ilkesi uyarınca devrin kapsamını genişletebilir veya daraltabilirler.
Ticari İşletme Devrinin Hüküm ve Sonuçları
Ticari işletmesini devreden kişinin, devrettiği işletmeden başka ticari işletmesi yoksa, kişi tacir sıfatını kaybeder.
Devirle birlikte yukarıda saydığımız unsurlar devralana geçer. Ancak belirttiğimiz gibi taraflar bu kapsamı aralarında anlaşarak genişletebilir veya daraltabilirler.
Ticari işletmeyi hak ve borçlarıyla birlikte devralan tacir, bunu alacaklılara bildirdiği tarihten itibaren başlayarak onlara karşı işletmenin borçlarından sorumlu olur. Ancak kanunda devralanın güveninin korunması için, devredenin de devralanla birlikte iki yıl süreyle işletmenin borçlarından müteselsil olarak sorumlu olduğu düzenlemesine yer verilmiştir.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
Ömer Mete ÇAĞLAR
Kaynakça:
