Taşıyıcı annelik, sağlık nedenlerine bağlı olarak kendi bebeğini taşıyamayan annenin yerine, bebeğin sağlıklı başka bir kadın tarafından taşınarak dünyaya getirilmesidir. Anne babanın üreme hücrelerinden elde edilen embriyo, başka bir kadına nakledilir. Embriyo nakledilen kadın taşıyıcı anne olarak nitelendirilmektedir.
Taşıyıcı anneliğin, üreme yetisine sahip olsa bile rahim duvarı gibi hamileliği riske atan durumlar için anne ve çocuk sağlığını korumak gibi faydaları olsa da, arka planda birçok kötü yönünün de mevcut olduğu biliniyor. Bunlara örnek olarak taşıyıcı annelerin zamanla ‘obje’ niteliğini alması ve ticarete alet edilmesi gösterilebilir. Taşıyıcı anneler, bunun üzerinden para kazanmak isteyen insanlar ve bunun yanında annelik ajansları tarafından kötü koşullarda tutularak istismar edilebilmektedir.
Türkiye’de çocuk sahibi olmak isteyen ama sağlık durumu elvermeyen insanların bütün fayda ve zararlarının yanında aklına gelen ilk soru genellikle taşıyıcı anneliğin yasal olup olmadığıdır.
Türkiye’de Taşıyıcı Annelik Yasal Mı?
Türk Hukukunda, üremeye yardımcı tedavi teknikleri ile çocuk sahibi olmak bakımından usul ve esasları gösteren herhangi bir yasa mevcut değil. Günümüzde, konunun düzenlenmesi yönetmeliklere bırakılmış durumda. (Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik)
Bununla birlikte Türkiye’de taşıyıcı annelik, şu anda yürürlükte bulunan 2014 tarih ve 29135 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik kapsamında yasaklanmıştır.
Taşıyıcı Annelik Neden Yasaklandı?
Yukarda da bahsedildiği üzere, taşıyıcı anneliğin faydalı bir uygulama olarak görülmesiyle beraber akabinde bu iş üzerinde kazanç sağlamak isteyen insanların taşıyıcı anneleri istismar etmesi gibi birçok somut etkene ek olarak insan vücudunun metalaşmasının ve çocuğun bir ürün olarak kabul edilmesinin önüne geçilmek istenmektedir.
‘Yasal Olan Ülkelere Gidip Taşıyıcı Annelik Uygulamasından Faydalanabilir Miyim?’
Taşıyıcı anneliğin yasal kabul edildiği ülkelere Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Güney Afrika ve İran örnek gösterilebilir. Bu durumda akıllara, Türkiye’de yasaklanmış olan taşıyıcı annelikten istifade etmek için yurt dışına gidilirse ne olacağı sorusu gelmektedir.
Türk hukukunda ülke içi ve ülke dışında yönetmelik ile yasaklanmış üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinden faydalanarak çocuk sahibi olan çiftler, gebe kalan kişi, kocası ve buna aracı olanlar hakkında Türkiye’de adli yönden işlem yapılmak üzere Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
Taşıyıcı Annelik, Soybağını Değiştirme Suçu Teşkil Eder Mi?
Bilindiği üzere, çocuğun soybağı, doğum ile kurulur. Taşıyıcı anne suretiyle dünyaya gelen çocuk bu durumu etkilemektedir. Ülke dışında taşıyıcı annelik yöntemine başvuran çiftler için Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulduğunda Türk Ceza Kanunu madde 231, fıkra 1 kapsamında ‘soybağını değiştirme’ suçu teşkil edip etmediği de değerlendirilir. Bu suç için kanunda 1 ila 3 yıl arasında hürriyeti bağlayıcı ceza öngörülmüştür.
İnci Sena GEREKLİOĞLU
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog Sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
