Geniş anlamda aile içinde, belirli derecedeki kan hısımlarının (üstsoy, altsoy) ve kardeşlerin birbirlerine yardım etme yükümlülükleri bulunur. Yardım nafakası denilen bu yükümlülük için söz konusu kişilerin birlikte yaşamaları gerekmez.
Yardım Nafakası Yükümlüsü ve Alacaklısı
Yardım nafakası yükümlüsü olanlar üstsoy, altsoy ve kardeşlerdir. Biri diğerinden gelen kişiler arasında üstsoy ve altsoy hısımlığı vardır. Bu hısımlığın hangi derecede olduğu ya da ana veya baba tarafından olması önemli değildir. Örneğin bir kimse şartları gerçekleşmişse torununun çocuğuna da yardım nafakası ödemekle yükümlüdür. Evlilik dışı doğumda ise baba yönünden üstsoy, altsoy ve kardeşlerle nafaka yükümlülüğünün bulunması, baba ile çocuk arasında soybağı ilişkisinin kurulmasına bağlıdır. Yalnızca biyolojik kan hısımlığının bulunması yeterli değildir. Baba ile soybağı kurulursa (tanıma, babalık hükmü) , baba tarafından üstsoy, altsoy ve kardeşler yardım nafakası yükümlüsü olurlar. Evlat edinen ile evlatlık arasında ise, soybağı kurulduğundan yardım nafakası yükümlülüğü de doğar. Üstsoy, altsoy ve kardeşler dışındaki hısımlar birbirlerinden yardım nafakası talep edemezler. Ayrıca bu kişilerin yardım nafakası ödeme yükümlülükleri de yoktur. Nafaka yükümlüsü olanların aynı zamanda yardım nafakası isteme hakları vardır, bu şekilde nafaka alacaklısı olabilirler.
Yardım Nafakası Talep Edebilmenin Şartları
Yardım edilmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan kişi yardım nafakası talep edebilir. Talepte bulunan kişi, yaşaması ve geçimi için zorunlu olan ihtiyaçlarını kendi malvarlığı veya emeği ile karşılayamıyorsa yoksul sayılır. Bir kişinin hayat standartlarının eskiye göre düşmüş olması onu yoksul kılmaz. Kişinin hısımlarından yardım nafakası talep edebilmesi için, malvarlığını tüketmiş olması gerekir. Ancak tüm çabasına rağmen zorunlu ihtiyaçlarını karşılayamayan kişi yardım nafakası isteyebilir.. Örneğin çalışabilecek durumda olan kişi çalışmayıp yoksulluğa düşmüşse yardım nafakası isteyemez. Eşler birbirlerine, ana ve baba da ergin olmayan çocuklarına bakım nafakası vererek ihtiyaçlarını karşılamak zorundadırlar. Bu nedenle yardım nafakası talebinde bulunamazlar. Ancak bakım nafakası ödeyecek bir yükümlünün bulunmaması ya da ödeme gücünün olmaması halinde yardım nafakası isteyebilirler.
Yardım Nafakası Yükümlüsü Olmanın Şartları
Yardım nafakası yükümlüsü olacak kişi altsoy veya üstsoy hısım ise ödeme gücünün olması yeterlidir. Bu kişilerin nafaka verdiğinde, bakmakla yükümlü oldukları kişilerin ihtiyaçlarını karşılamada zora düşmemeleri gerekir. Kardeşlerin nafaka yükümlüsü olabilmeleri ise, onların refah içinde bulunmalarına bağlıdır. Geleceği için kaygı duymayan , lüks sayılan ihtiyaçları karşılayabilen kimseler refah içinde yaşıyor sayılır. Nafaka yükümlüsü olan kişiler arasında belirli bir sıralama vardır. Öncelikle kişi; altsoyundan, ikinci olarak ana ve babasından, üçüncü olarak kardeşlerinden, dördüncü olarak ise büyükanne ve büyükbabalarından nafaka talebinde bulunabilir. Kişiler, bir ön sıradaki nafaka borçlusu bulunduğu sürece, bir sonraki sırada olana başvuramazlar. Ancak ön sıradaki nafaka borçlusunun ödeme gücü bulunmuyorsa, bir sonraki sırada olan kişiden nafaka istenebilir.
Yardım Nafakası Miktarının Tespiti
Nafaka borçlusunun ödeyeceği miktar onun ödeme gücünü aşamaz. Bu miktar yardım nafakası talep eden kişinin ihtiyacı olan miktarı karşılamayabilir. Karşılanamayan miktar, eğer varsa diğer nafaka yükümlülerinden talep edilir. Belirlenecek olan miktar, nafaka talebinde bulunan kişinin geçinmesi için zorunlu olan miktarı geçemez. Hakim tüm bu sınırlar içinde yardım nafakası miktarını tespit eder.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bültenine abone olun!
Şebnem Osmanoğlu
Kaynakça
