Gelişen ve değişen dünya ile beraber yapay zeka, hayatın her alanında karşımıza çıkan bir kavram olarak yerini almış ve pek çok sektörde aktif rol oynamaya başlamıştır. İnsansız hava araçları, akıllı ev sistemleri, marketlerdeki jet kasalar günlük hayattan birkaç örnek olarak verilebilir. Peki yapay zekanın hukuk dünyasındaki yeri ve hukuka etkileri nelerdir? Bu yazımızda söz konusu soruları cevaplandıracağız.
Yapay Zeka Kavramı
Yapay zeka, insana özgü yeteneklerin teknoloji ile birlikte makineler tarafından da kullanılabilmesi olarak tanımlanabilir. Yapay zeka bu insana özgü yetenekleri geliştirip daha ivedi bir şekilde kullanımına da katkı sağlamaktadır. Sanılanın aksine yapay zeka çalışmaları sadece bilgisayar bilimlerine yönelik olarak yapılmamaktadır. Bu çalışmalar, hukuk, psikoloji, uluslararası ilişkiler gibi sosyal bilimleri de kapsayacak şekilde yapılmaktadır.
Yapay Zekanın Hukuktaki Yeri
Hukuk, her geçen gün kendini yenileyen bir alan olarak yapay zekanın çalışmalarına konu olmaya elverişlidir. Yapay zekanın hukukta yer bulacağı birçok nokta vardır. Şöyle ki, değişen içtihatlar ve yargı kararlarını yapay zeka teknolojisiyle üretilmiş bir robotu öğrenme yöntemleriyle geliştirmek günümüz şartlarında hiç zor değildir. Böylelikle her duruma karşı, adaletli olacağına inanılan bir karar ortaya çıkması muhtemeldir. Yapay zeka günümüzde, hukuk dalıyla ilgili bilgiyi bulmak, bunları sınıflandırmak, sözleşme incelemek gibi konularda kullanılmaktadır.
Geçmişte yapay zekanın verdiği dava kararları incelendiğinde %79luk bir başarı oranı saptanmıştır. New York merkezli bir şirket, geliştirdikleri yapay zekaya Amerikan hukuk sistemini ve hukuki süreci kodlayarak birçok sözleşme örneği yüklemiştir. Bu yükleme sonrasında makine öğrenmesi yöntemi ile yapay zekanın gelişmesini sağlamışlardır. Yapay zeka bu sözleşmeleri değerlendirmek üzere programlanmıştır. Sözleşmelerdeki hukuki sorunun tespiti için avukatlar 4 saat harcarken, yapay zekanın bu işlemi yapması sadece 26 dakika sürmüştür ve avukatlar %85 oranında doğruluk payı elde ederken, yapay zekada bu oran %95 olmuştur. Bu, yadsınamaz bir başarıdır. Yapay zeka avukatların çok fazla zaman harcayarak sonuca ulaştıkları durumlarda harcanan zamanı azaltarak iş yükünü hafifletebileceğini kanıtlamıştır.
Yapay Zekalar Hukukçuların Yerine Geçebilecek Mi?
Yapay zekanın bu gelişimi gelecekte birçok mesleğin yerini alıp alamayacağı tartışmasını gündeme getirmektedir. Hukukçuların yaptıkları meslekler de bu tartışmanın bir parçası olmuştur. Özellikle son zamanlarda ABD’li bir şirketin geliştirdiği yapay zeka robotu Ross’un, 22 Şubat tarihindeki bir duruşmada trafik cezasından yargılanan sanığa danışmanlık vereceği konusu gündemi meşgul etmektedir. Bütün bu gelişmeler sonucunda gerçekten de yapay zekalar hukukçuların yerini alabilir mi konusu elbette ki kaçınılmazdır. Bu soruya verilen cevaplar, birçok bilim insanı ve profesör tarafından olumsuz olmuştur. Yapay zekaların, hukukçuların yaptıkları işlemleri daha hızlı yaptıkları kanıtlansa da bu sorunun cevabı değişmemektedir. Çünkü yapay zeka makineleri kendilerine öğretilen veriyi kullanmakta çok hızlı ve iyi olsalar da hukuk, geniş bir bakış açısı gerektirir. Bunun içine ahlak, etik, örf ve adet kuralları girmektedir. Bu yapay zekalar, hukuka yön verebilecek bilgiye de sahip olamayacaklardır. Hukuku olduğu yerden başka bir yere taşıyamayacaklardır. Takdir yetkisi, kanun boşlukları, mevzuat yorumlaması gibi hukukun ayrılmaz bileşenleri olan kavramları yapay zeka uygulama yeteneğine sahip değildir.
Yapay Zekanın Hukuki Statüsü
Yapay zekanın her geçen gün gelişmesi, insanlığın önüne geçebilecek bir dönüşüm olabileceği görüşleri düşünüldüğünde yapay zekaya kişilik verilip verilmemesi gündeme gelecektir. Yapay zekaya kişilik verilmesi söz konusu olduğunda yapay zeka kendi eylemlerinden sorumlu olacak, haklarından yararlanıp, borç altına girebilecektir. Yapay zekanın hukuki statüsü üzerine farklı görüşler bulunmaktadır. Bunlar:
- Yapay Zekanın Kişi Statüsünü Reddeden Görüş
- Yapay Zekanın Kişi Statüsünü Kabul Eden Görüş
- Yapay Zekanın Tüzel Kişilik Görüşü
- Yapay Zekanın Elektronik Kişilik Görüşü
- Yapay Zekanın İnsan Olmayan Kişilik Görüşü
Yapay zekanın hukuki statüsü henüz tam olarak netleştirelemeyen bir konudur. Mevzuatımızda yapay zekaya ilişkin bir düzenleme olmadığından bu konuyla alakalı bazı sorular cevapsız kalmakta ve görüş birliği sağlanamamaktadır. Yapay zeka çağı olarak adlandırılan yeni dünyada mevzuatımızda bu konuda düzenleme yapılması daha sağlıklı olacaktır.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
Gizem ERALP
Kaynakça:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1778256
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/775111
