Ortaklığın Giderilmesi Davası

İzale-i Şuyu olarak da bilinen ortaklığın giderilmesi davası, ortaklar arasında paydaşlığa son vererek taşınır veya taşınmaz mülkiyet hakkında kişisel mülkiyet hakkına geçişi sağlar.

Ortaklığın giderilmesi davası, tür olarak çok yönlü bir dava türüdür. Bu dava sonucunda her tarafın aynı sonucu elde etmesi gerekmektedir. Örneğin, izale-i şuyu davası açan davacı yargılama sırasında davadan vazgeçse bile, davalılardan herhangi biri mahkemeye başvurarak davayı takip edeceğini bildirebilir.

Ortaklığın giderilmesi (İzale-i Şuyu) iki şekilde gerçekleştirilebilir:

1. Aynen Taksim Suretiyle İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi): Bir malın aynen bölünmesidir. Değeri eşit iki parçaya bölünebilen bir arsanın ikiye bölünmesi, paydaşlığın giderilmesinin bir örneğidir.

1. Satış yoluyla İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi): Bir malın icra yoluyla satılması ve bedelinin paydaşlara dağıtılmasıdır.

6325 sayılı Kanun m. 18/B’ e göre ortaklığın giderilmesi davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuk başvurusu yapılması gerekir. Arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan bir ortaklığın giderilmesi davası usulden reddedilecektir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 698’ inci maddesine göre:

• “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.

Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.

Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.”

• Bu hüküm elbirliği halinde mülkiyet konusu emval hakkında da aynı şekilde uygulanır.
• “Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması veya paylı mülkiyete geçilmesiyle sona erer.

Paylaştırma, aksine bir hüküm bulunmadıkça, paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır.” (TMK; m. 703)

Bu maddeye göre de her paydaş ortaklığın giderilmesini isteyebilir. Ancak bazı istisnai durumlarda bu mümkün olmamaktadır. Bunlar;

1. Paydaşların kendi aralarında paydaşlığın giderilmemesi yönünde bir anlaşmaya (hukuki işlem) varmışlar ise, bu zaman dilimi içerisinde ortaklığın giderilmesi istenemez. Buna “şüyuun idamesi mükellefiyeti” (ortaklığın devam ettirilmesi yükümlülüğü) denmektedir. TMK m. 698/II’e göre sözleşme ile kararlaştırılmış olan bu süre kanuna göre en fazla 10 yıl olabilir ve ayrıca bu sözleşme resmi yazılı geçerlilik koşuluna tabidir.

1. Paylı mülkiyet konusu mal, sürekli bir amaca özgülenmişse paylaşım talep edilemez.
2. TMK m. 698/III’ e göre paylaşım talebi uygun bir zamanda yapılmalıdır. Zamanın uygun olup olmadığı kıstası ise TMK m. 2’de düzenlenen dürüstlük kurallarına göre belirlenecektir.

1. Eğer ki taşınmaz kat mülkiyetine veya kat irtifakına tabi ise, bu taşınmazlarda ortaklığın giderilmesi talep edilemez. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 7’ nci maddesine göre;

“Kat mülkiyetine veya kat irtifakına tabi olan gayrimenkulde ortaklığın giderilmesi istenemez.

Bağımsız bölümler, bağımsız bir gayrimenkul gibi dava ve takip konusu olabilir bunlarda ortaklığın giderilmesi istenebilir.”

1. Aksi kararlaştırılmadıkça devre mülke konu taşınmazlarda da ortaklığın giderilmesi talep edilemez. 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 63’ üncü maddesine göre;

“Üzerinde devre mülk hakkı kurulan yapı veya bağımsız bölümün ortak malikleri, aksi sözleşme ile kararlaştırılmamışsa, şüyuun giderilmesini isteyemezler.”

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Satış Usulü

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun m.322/2 ye göre; “Paylaştırma ve ortaklığın giderilmesi için satış yapılması gereken hâllerde, hâkim satış için bir memur görevlendirir. Taşınır ve taşınmaz malların satışı İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır.”

Aynı zamanda HMK m.376/2’ ye göre; “… taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararlar kesinleşmedikçe yerine getirilemez.”

Bir kararın kesinleşmesinin ardından, satışa arz şerhi tapu kaydına yazılır, güncel tapu, çap ve imar durumu sorgulanır. Ardından, satış memuru tarafından bir bilirkişi tarafından kıymet takdiri yapılır ve paydaşlara rapor verilir. Şikayet gerçekleşmezse, kıymet takdiri kesinleşir ve satış aşamasına geçilir. Satış açık arttırma yoluyla yapılır. Daha önce belirtildiği gibi, ortakların oybirliği ile karar almaları durumunda satış sadece ortakların katılımı ile yapılabilir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Açılacağı Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davasında, taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesi yetkili mahkemedir. Sulh Hukuk Mahkemesi ise görevli mahkemedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Satışın İstenme Süresi

Mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde satış kararının infazı istenebilir.

6098 sayılı TBK m. 156/2’ e göre; “Borç bir senetle ikrar edilmiş veya bir mahkeme ya da hakem kararına bağlanmış ise, yeni süre her zaman on yıldır.”

Dava Masrafları

Tüm davalarda olduğu gibi, ortaklığın giderilmesi davasındaki masraflar harç, vekalet ücreti ve tebligat ücreti gibi unsurlardan oluşur ve dava sonunda taraflara eşit olarak dağıtılır.

Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne üye olun!

Bilge YILMAZ

Kaynakça:

• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
• Arslan İlknur/Kırmızı Mustafa, Paydaşlığın ve Ortaklığın (Birlikte Mülkiyetin) Giderilmesi, Bilge Yayınevi, Ankara, 2012.
• Oğuzman Kemal/Seliçi Özer/ Özdemir Saibe Oktay; Eşya Hukuku, Filiz Yayınevi, 15. baskı, İstanbul, 2012.
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
• Ruhi Canan/Ruhi Ahmet Cemal, İzalei Şüyu Ortaklığın Giderilmesi Paylaşma Davaları (En Son Yargıtay İçtihatlarıyla), Seçkin Yayıncılık, Güncellenmiş 6. baskı, Ankara, 2017.
• 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
• 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu