Geçtiğimiz günlerde Belçikalı bir çiftin akvaryumlarına koymak için Antalya’dan topladığı taşların, tarihi değerinin olduğu ortaya çıktı. İlk önce eser kaçakçılığı şüphesiyle gözaltına alınan çift, yurtdışına çıkış yasağı ve her hafta karakola giderek imza vermeleri koşuluyla serbest bırakılmıştı. Taşlar incelenip tarihi değerlerinin olduğu anlaşılınca ise çift, hâkim karşısına çıkma gerçeğiyle karşı karşıya kaldı. Belçikalı çifti, 1 ile 5 yıl arasında değişen hapis cezası ve 18 bin liraya kadar para cezası istemiyle yargılanacak.
Tarihi Eserler Hukuk Sistemimizce Nasıl Korunuyor?
Hukuk sistemimiz tarafından tarihi eserler, 21/07/1983 kabul tarihli 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” aracılığıyla korunuyor. Kanunun birinci maddesinde de belirtildiği gibi bu kanunun amacı: Korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili tanımları belirlemek, yapılacak işlem ve faaliyetleri düzenlemek, bu konuda gerekli ilke ve uygulama kararlarını alacak teşkilatın kuruluş̧ ve görevlerini tespit etmektir.
Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları; jeolojik, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait dönemin sosyokültürel yapısını aktaran varlıklardır. Her çeşit bitki ve hayvan fosilleri, kemikler, heykeller, tabletler, maden üzerine yazılı veya tasvirli belgeler, toprak ve benzeri taşınır eşyalar ve bunların parçaları; bu kültür ve tabiat varlıklarından sadece birkaçıdır.
Tarihi eserleri korumaya yönelik cezai işlemler ise suçun içeriğine göre değişmektedir. Korunması gerekli taşınmaz tarihi eserlerin, yok olmasına veya zarara uğramasına sebep olanlar iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar para cezasıyla cezalandırılır. Kültür ve tabiat varlıklarıyla ilgili haber verme yükümlülüklerini mazeretsiz yerine getirmeyen ve bilerek aykırı hareket edenler altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bildirimi yapılmamış olan tarihi eseri satışa sunan, satan, veren veya alan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar para cezası ile cezalandırılır. Tarihi eser bulma amacıyla izinsiz kazı veya sondaj yapan kişiler ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Ayrıca yurt içinde korunması gereken taşınır kültür ve tabiat varlıkları ise yurt dışına çıkarılamaz. İstisnai olarak milli çıkarlarımız çerçevesinde her türlü hasar ihtimaline karşı gideceği ülkeden teminat alarak ve sigortalatma şartı ile yurt dışında sergilenmeleri sonrasında geri getirilmelerine, Cumhurbaşkanı tarafından karar verilir. Kültür ve tabiat varlıklarını kanuna aykırı bir şekilde yurt dışına çıkaran kişi de beş yıldan on iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar para cezası ile cezalandırılır. Bu cezai yaptırımların büyüklüğünden de anlaşılacağı üzere tarihi eserlerimizin milli tarihimiz için önemi büyüktür ve bu tarihin gelecek nesillere aktarılabilmesi için de gerekli özen gösterilmelidir.
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
Şavkın Sıla KEREM
Kaynakça:
