Ülkemizde yaşayan yabancı ülke vatandaşlarına ilişkin sınır dışı etme kararı alınabilmesi, sınır dışı etme prosedürü ve sınır dışı etme kararına karşı başvurulabilecek yargı yolları 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile belirlenmiştir. İlgili kanunun 54. Maddesinde sınır dışı edilecek kişiler sayılmıştır. Madde şu şekildedir:
Sınır dışı etme kararı alınacaklar;
MADDE 54 – (1) Aşağıda sayılan yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınır:
a) 5237 sayılı Kanunun (Türk Ceza Kanunu) 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler
b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
f) İkamet izinleri iptal edilenler
g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler
ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
i) Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
k) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.”
Yukarıda yazılı kanun maddesinde sayılan şartlardan birinin oluştuğu gerekçesiyle İl Göç İdaresi Müdürlüğü veya valilik tarafından yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınabilir.
Sınır dışı etme kararı yabancıya veya yasal temsilcisine bildirilir. Sınır dışı etme kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 (yedi) gün içerisinde sınır dışı etme işlemine karşı idare mahkemesinde dava açılabilme hakkı vardır. Sınır dışı etme işlemine karşı açılmış olan dava, sınır dışı etme kararını alan makama bildirildiği takdirde söz konusu sınır dışı etme işleminin yürütmesi dava sonuçlanıncaya kadar durmaktadır. Sınır dışı etme kararına karşı açılan davanın kararı alan makama bildirildiği tarihten itibaren yabancının menşe ülkesine veya üçüncü başka bir ülkeye sınır dışı edilmesi ancak ilgili yabancının rızası dahilinde mümkün olmaktadır. Alınmış olan sınır dışı etme kararının yürütmesinin durdurulduğu tarihten dava sonuçlanıncaya kadar yabancı hiçbir şekilde zorla sınır dışı edilemez.
İdare mahkemesi kararını yabancı hakkında alınan sınır dışı etme kararının sınır dışı etme koşullarını sağlayıp sağlamadığı, sınır dışı etme koşullarının devam edip etmediği, yabancının sınır dışı edildiği takdirde belirli insan haklarından mahrum bırakılma tehlikesinin olup olmadığı ve alınan kararın usulüne uygun olarak alınıp alınmadığı noktasında değerlendirerek karar verir. Tüm bunların yanında 6458 sayılı kanunda sınır dışı edilemeyecek kişiler de sayılmıştır. İlgili kanun maddesi şu şekildedir:
Sınır dışı etme kararı alınmayacaklar;
MADDE 55 – (1) 54 üncü madde kapsamında olsalar dahi, aşağıdaki yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınmaz:
a) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
b) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
c) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
ç) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
d) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları”
Yukarıda yazılı olan kanun maddesinden de açıkça anlaşılacağı üzere her ne kadar hakkında sınır dışı etme kararı verilmiş olsa dahi, sınır dışı edileceği ülkede insanlık dışı muameleye, ölüm cezasına veya işkenceye çarptırılabilecek olanlar, sağlık sorunları, yaş ve hamilelik nedeniyle seyahat etmesinde sakınca bulunanlar, hayati tehlike bulunan hastalıklarda tedavisi sınır dışı edildiği takdirde devam edemeyecek olanlar, mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları ve tedavisi henüz tamamlanmamış olan psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları sınır dışı edilemeyecektir.
İlgili kanunun 55. Maddesinin en yaygın görüldüğü durum savaş mağduru olarak ülkemize sığınmış olan Suriye vatandaşları, ülkelerindeki insan hakları ihlalleri nedeniyle hayati tehlikesi bulunan Filistin, Mısır gibi ülkelerin vatandaşları hakkında sınır dışı etme kararlarının idare mahkemesi tarafından iptal edilmesidir. Zira Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin tarafı olan Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik alanı içerisinde bulunan tüm insanların sözleşmede sayılmış olan haklarını koruma yükümlülüğü bulunmaktadır. Ülkesine sınır dışı edildiği takdirde ölüm tehlikesi bulunan, işkence veya onur kırıcı muamele görecek olan yabancıların bu durum bilinerek ülkelerine gönderilmeleri ülkemizin tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal etmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu nedenle idare mahkemesi bu konuda hassasiyet göstererek sayılmış olan ülke vatandaşlarının sınır dışı edilme kararları hakkında açılmış olan iptal davalarını kabul etmekte ve sınır dışı etme kararını iptal etmektedir.
Yukarıda sayılan durumlar ışığında hakkında sınır dışı etme kararı verilmiş olan bir yabancının veya yakınlarının yapması gereken, kararın tebliğ tarihinden itibaren 7 (yedi) gün içerisinde idare mahkemesinde yabancı adına sınır dışı etme kararının iptali talepli dava açılmasını sağlamak ve davanın açıldığını kararı alan makama bildirmektir. Dava süreci ve söz konusu davanın detayları hakkında avukatınıza danışarak gerekli bilgiyi alabilir, geri dönülemez zararların önüne geçebilirsiniz.
