Öncelikle kamuoyunda oluşan mülteci kavramı sanılanın aksine ülkemizin kapılarını açtığı her yabancı kişiye verilen bir statü değildir. Peki mülteci kavramı nedir? Ülkemizden korunma talebinde bulunan bu kişilerin gerçek hukuki statüsü nedir?
Mülteci Kavramı Nedir? Ne Değildir?
Mülteci kavramı kısaca “ırkı, dini, milliyeti, belirli bir toplumsal gruba üye olmasından veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından ve bundan kaynaklı ülkesi dışında bulunan, ülkesinden koruma talebinde bulunamayan veya bu durumlardan ötürü korunma talebinde bulunmak istemeyen kişiye” mülteci denilmektedir. Yukarıda belirttiğimiz tanımda yazan haklı sebeplerden birinin bulunması bir kişinin mülteci statüsü kazanmasına yeterli olacaktır. Ancak bu bahsettiğimiz mülteci tanımına ek olacak şekilde Türkiye Cumhuriyeti’nde mülteci kavramını sınırlayacak bir durum söz konusudur.
Peki bu durum nedir? Bu durum uluslararası hukukta imzaladığımız anlaşmalara coğrafi sınırlama koyarak ve iç hukuktaki bu statüleri düzenleyen kanunumuzda bir kişinin mülteci olabilmesi için yardım talebinde bulunan bu kişinin Avrupa’dan gelmesi şartı aranmaktadır. Yani anlayacağımız üzere kamuoyunda oluşan, ülkemize gelen her yabancı şahsın mülteci statüsüne sahip olduğuna dair haberler gerçeği yansıtmamaktadır. Peki bu durumları sağlayan kişiler ki genelde ülkemizden korunma talebinde bulunan kişiler Avrupa dışından olduğu göz önünde bulundurulursa bu kişilerin statüsü ne olacaktır? Avrupa dışından gelen kişiler için kanunumuzda tanımladığımız üzere Avrupa dışından gelirse ve mültecilik kavramında yazan şartların birinin varlığı halinde “Şartlı Mülteci” dediğimiz statüyü kazanacaktır. Şartlı mültecilerin üçüncü güvenli ülkeye yerleştirilene kadar Türkiye’de kalmasına izin verilmektedir.
Kitlesel Halde Gelen İnsanlar İçin Ayrı Bir Statü Var mıdır?
Peki acil korumaya ihtiyaç duyan ve kitlesel halde gelen kişilerin ayrı bir statüsü var mıdır? Evet, bu durum için “Geçici Koruma” adı altında farklı bir statü vardır. Geçici Koruma statüsü kitlesel halde gelen bu insanların temel hak ve hürriyetlerini koruma altına almak amacıyla getirilmiştir. Geçici korumayla gelen bu insanların kitleler halinde gelmesi sonucunda ekonomik ve toplumsal yükün fazla olabileceğinden dolayı devletler tarafından geçici bir koruma sağlama amacıyla bu statü üzerinde durulmuştur. Ayrıca şunu da hatırlatmakta fayda var, Suriye’den gelen insanlar Geçici Koruma statüsünden yararlanmaktadırlar.
Kısacası ülkemizde oluşturulan yanlış kamuoyundan ötürü mülteci kavramı adeta ülkemize gelen her yabancı için kullanılmaya başlanmıştır. Yukarıda da anlattığımız üzere yabancılar için kullanılan bu kavramlar birbirinden farklı ve ayrı hukuki statüler olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Duhan İrfan Bastem/ İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4.Sınıf Öğrencisi
