12/06/2019 tarihli ve 30799 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “7176 sayılı Bazı Kanunlar ile 635 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 21’inci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na Geçici Madde 14 eklenmiş olup, madde şu şekildedir:
“Kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırması hiç yapılmamış olmasına rağmen 4/11/1983 tarihinden bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiilî el konulması veya hukuki el atılması sebebiyle mülkiyet hakkından doğan taleplere dair bedel ve tazminata ilişkin davalarda verilen mahkeme kararları kesinleşmedikçe icraya konulamaz. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, kesinleşmemiş mahkeme kararlarına dayanılarak başlatılan icra takipleri kesinleşmiş mahkeme kararı ibraz edilinceye kadar durdurulur.”
Söz konusu maddeye ilişkin Anayasa’da bahsedilmiş olan kamulaştırma usulü yerine kamulaştırmasız el atmanın idarelere haksız menfaatler sağladığı ve söz konusu hukuka aykırılığın idarelere haksız menfaatler sağladığı ve aynı zamanda haksız fiil niteliğindeki kamulaştırmasız el atmadan kaynaklanan tazminat alacaklarının geç ödenmesinin mülkiyet hakkına orantısız müdahale teşkil ettiği gerekçesiyle iptal başvurusunda bulunulmuş ve Anayasa Mahkemesi tarafından ilgili maddenin 2019/89 E., 2021/10 K. sayıları ile 04.02.2021 tarihli 07.05.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmış olan kararı ile Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir. İptal kararına ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeleri özetle şu şekildedir:
Anayasa Mahkemesi, kararında şahısların kamulaştırmasız el atma ile birlikte mülkiyet hakkının ihlal edilmiş olduğunu, bunun yanı sıra mülkiyet hakkının ihlali nedeniyle şahısların kazanmış olduğu tazminatların mahkeme kararı kesinleşinceye kadar icraya konulamaması ve maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce verilmiş ve kesinleşmemiş olan mahkeme kararlarının karar kesinleşinceye kadar durdurulmasının Anayasa’da öngörülmüş olan usule aykırı olarak şahısların mülkiyet haklarına müdahale edilen kişilerin lehine hükmedilen bedel veya tazminata kavuşmalarının geciktirilmesine yönelik söz konusu düzenlemenin kişilerin adil yargılanma ve mülkiyet hakkının ihlali olduğunu belirtmiştir.
Söz konusu kanun maddesi ile sağlanmak istenilen kamu yararı ile malike aşırı bir külfet yüklendiğini ve kamu yararı ile kişisel yarar arasındaki gözetilmesi gereken dengenin söz konusu kanun maddesi ile taşınmaz maliki aleyhine bozulduğunu, kanun maddesinin sağlanmak istenen amaç ile orantılı olmadığını belirterek maddenin Anayasa’nın 13, 35, 36 ve 46. Maddelerine aykırı olması nedeniyle iptal edilmesine karar vermiştir.
İşbu iptal kararı ile kamulaştırmasız el atma ile mülkiyet hakkı ihlal edilen kişilerin söz konusu hak ihlali nedeniyle başlatmış ve lehlerine tazminat ödenmesine hükmedilmiş olan mahkeme kararları kesinleşmeden icraya koyulabilecek, hak sahipleri alacaklarına kararın kesinleşmesini beklemeden kavuşabileceklerdir. Aynı zamanda söz konusu kanun maddesinin iptali ile birlikte idarenin keyfi uygulamalarla kamulaştırmasız el atma yolunu tercih etmesi sonucu yargı sürecini uzatmaya çalışarak tazminat ödeme yükümlülüğünü ertelemesinin de önüne geçilmiştir.
Kararın detaylarını incelemek için ilgili karara bu linkten ulaşabilirsiniz.
