Uluslararası Hukuk Bağlamında Ege Sorunu: Türkiye-Yunanistan İlişkileri
Binlerce ada, adacık ve kayalıklardan oluşan Asya’nın en batısıyla Avrupa’nın en doğusunun kesiştiği, iki yakasında Türkiye ve Yunanistan’ın bulunduğu coğrafyada bulunan tarih boyu ilgi odağı olan Ege, zaman zaman Türk-Yunan ilişkilerinde ihtilaf sebebi olmuştur. Türk dış politikasında en çok gündeme gelen konulardan biri olan Ege Denizine ilişkin sorunlar Türkiye’ye göre karasuları ve kıta sahanlığı, hava sahası, aidiyeti belli olmayan adacık ve kayalıklar ve Yunanistan’ın Doğu Ege Adalarını silahlandırması şeklinde özetlenmiştir.
1) Karasuları ve Kıta Sahanlığı:
Karasuları, bir ülkenin egemenliği altında olan deniz bölgesidir. Karasuları sınırının ötesindeki alanlar açık deniz olarak adlandırılır. Karasuları kanunu 1. maddesinde ”Türk karasularının genişliği altı deniz milidir.” şeklinde belirtilmiştir. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesinin 3. maddesine göre devletler kendi karasularının genişliğini tespit etme hakkına sahiptir. Türk-Yunan ilişkilerinde karasuları sorunu esas olarak bu konu ile ilgili herhangi bir anlaşmanın var olmamasından kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin taraf olmadığı 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesine göre, bu sınır 12 mili geçemez. Bu sözleşmeye taraf olan Yunanistan parlamentosu, karasuları sınırını tek taraflı olarak 12 deniz miline çıkarma yetkisi vermiştir. Yunanistan’ın bu adaletsiz ve orantısız kararı Türkiye’nin aleyhine olan ve Türkiye açısından birçok olumsuzluğa sebep olan kabul edilemez bir durumdur. Türkiye’nin tezine göre Yunanistan, BMDHS ilgili karasuları sınırı hükmünü kendi lehine olacak şekilde yorumlamış ve bu durum Ege’yi adeta bir Yunan gölüne dönüştürmeyi hedefleyen bir karardır.
Kıta sahanlığı, ülkeyi oluşturan kara parçasının deniz altındaki uzantısıdır. Uluslararası hukuk bağlamında ülkeler, 200 mile kadar olan kısımda münhasır ekonomik bölge ilan edebilirler. Ülkeler bu alanlarda elde ettikleri doğal kaynaklar, maden, doğalgaz gibi ürünlerden yararlanma haklarına sahiptir. Türkiye ve Yunanistan arasında kıta sahanlığı sınırı henüz belirlenmemiştir. Yunanistan’a göre Ege sorununda Türkiye-Yunanistan arasındaki tek anlaşmazlık kıta sahanlığı meselesidir.
2) Hava Sahası:
Hava sahası, bir kara parçasının veya su kütlesinin üzerindeki atmosfer kütlesidir. Uluslararası hukukta kabul edilen yönteme göre bir ülkenin karasuları sınırı aynı zamanda o ülkenin hava sahası sınırını da belirlemektedir. Ancak Yunanistan 6 deniz mili karasuları sınırına sahip olmasına rağmen hava sahası sınırının 10 mil olduğunu iddia etmektedir. Türkiye Yunanistan’ın bu iddiasına karşılık olarak 6 mil ile 10 mil arasındaki hava sahasını uluslararası hava sahası olarak tanımaktadır. Yani Yunanistan’ın hava sahasını 10 mil olarak açıklamasının hiçbir uluslararası dayanağı yoktur.
3) Aidiyeti Belli Olmayan Adacık ve Kayalıklar ve Yunanistan’ın Doğu Ege Adalarını Silahlandırması:
Paris Barış Antlaşmasıyla birlikte oniki adalar silahsızlandırılma ön koşulu ile Yunanistan’a devredilmiştir. Bu adaların silahsızlandırılması ve öyle kalması gerektiği kabul edilmiştir. Türkiye’nin tezine göre Yunanistan bu anlaşmayı ihlal etmiş ve ilk başta gizli daha sonra açık bir şekilde adaları silahlandırmıştır. Eğer Yunanistan bu anlaşmayı ihlal etmeye devam ederse adaların egemenliğinin tartışmaya açık hale gelmesine neden olacaktır.
Sonuç olarak dış politikasının temeli ”Yurtta sulh, cihanda sulh” ilkesine dayanan ve bu ilkeyi benimsetip yaşatan Türkiye ile Yunanistan’ın bu sorunları çözme konusunda iletişime açık olması ve masada bahsi geçen sorunları dostane ve hukuka uygun bir şekilde çözmesi gerektiği açık ve nettir.
Şevval BABACAN
Çitil Avukatlık Ortaklığı Blog sayfasında yer alan hukuk ve diğer konulardaki yazılar ilk sizin e-postanıza gelsin isterseniz Çitil Haber Bülteni’ne abone olun!
Kullanılan kaynaklar:
http://www.turkishgreek.org/kuetuephane/item/153-unclos-turkish
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2674.pdf
https://www.mfa.gov.tr/baslica-ege-denizi-sorunlari.tr.mfa
